Bệnh suy gan là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất trong cơ thể người, nằm ở vùng hạ sườn phải, ngay dưới cơ hoành. Đây là một bộ phận thiết yếu, đảm nhiệm nhiều chức năng sống còn để duy trì sự cân bằng và hoạt động bình thường của cơ thể. Gan đóng vai trò trung tâm trong quá trình chuyển hóa các chất như carbohydrate, protein và lipid; đồng thời sản xuất glucose để cung cấp năng lượng.
Ngoài ra, gan còn thực hiện chức năng thải độc bằng cách lọc bỏ các chất độc hại, thuốc men và rượu bia khỏi máu. Không chỉ vậy, gan còn sản xuất các protein quan trọng như albumin, các yếu tố đông máu và dịch mật hỗ trợ tiêu hóa. Gan cũng là nơi dự trữ nhiều chất cần thiết như vitamin A, D, B12, sắt và glycogen.
Hơn thế nữa, gan tham gia tích cực vào hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh. Khi gan bị tổn thương nghiêm trọng và không còn hoạt động hiệu quả, tình trạng này được gọi là suy gan. Đây không phải là một bệnh riêng biệt mà là hậu quả cuối cùng của nhiều bệnh lý gan mạn tính. Suy gan rất nguy hiểm, có thể dẫn đến hàng loạt biến chứng nặng nề, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Suy gan là gì?

Suy gan là tình trạng gan mất khả năng thực hiện các chức năng sống còn của mình, bao gồm chuyển hóa, giải độc, sản xuất protein và hỗ trợ hệ miễn dịch. Tình trạng này được chia thành hai dạng chính: suy gan cấp tính và suy gan mạn tính.
Suy gan cấp tính xảy ra khi chức năng gan bị mất nhanh chóng chỉ trong vài ngày đến vài tuần, thường ở những người trước đó không có bệnh gan hoặc chỉ có tổn thương gan nhẹ. Đây là một tình huống nguy cấp, diễn biến đột ngột và có thể đe dọa tính mạng. Nguyên nhân thường do nhiễm độc cấp như quá liều paracetamol, viêm gan virus cấp hoặc phản ứng thuốc nghiêm trọng.
Suy gan mạn tính là hậu quả của tổn thương gan kéo dài, tiến triển âm thầm qua nhiều năm. Các tế bào gan dần bị hủy hoại, thay thế bằng mô sẹo, dẫn đến xơ gan và mất dần chức năng gan. Giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ rệt, khiến bệnh nhân không nhận biết cho đến khi gan đã tổn thương nghiêm trọng.
Phân biệt: Suy gan cấp khởi phát đột ngột, thường do độc tố hoặc thuốc, có thể hồi phục nếu được điều trị kịp thời. Trong khi đó, suy gan mạn tính tiến triển chậm do virus viêm gan, rượu hoặc xơ gan, cần quản lý suốt đời và có thể dẫn đến ghép gan.

Nguyên nhân gây suy gan

Suy gan có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các bệnh lý mạn tính đến các yếu tố cấp tính gây tổn thương trực tiếp lên gan.
- Viêm gan virus mạn tính:
Viêm gan B và C là nguyên nhân hàng đầu gây suy gan mạn tính và ung thư gan trên toàn cầu. Virus xâm nhập và tấn công tế bào gan, gây viêm kéo dài, dần dần dẫn đến xơ gan và suy gan. Các loại virus khác như viêm gan D và E cũng có thể gây tổn thương gan nhưng ít phổ biến hơn.
- Xơ gan:
Là hậu quả cuối cùng của nhiều bệnh gan mạn tính, khi mô gan lành bị thay thế bằng mô sẹo. Xơ gan làm giảm khả năng hoạt động của gan, dẫn đến suy gan. Đây không phải là nguyên nhân trực tiếp mà là biểu hiện của tổn thương gan lâu dài.
- Rượu bia:
+ Viêm gan do rượu: Gây tổn thương gan cấp hoặc mạn.
+ Gan nhiễm mỡ do rượu: Giai đoạn sớm, có thể hồi phục nếu ngưng rượu.
+ Xơ gan do rượu: Giai đoạn cuối, không thể hồi phục.

- Thuốc và hóa chất độc hại:
+ Paracetamol quá liều là nguyên nhân phổ biến của suy gan cấp tính.
+ Một số thuốc khác như kháng sinh (amoxicillin-clavulanate), thuốc lao, thuốc trầm cảm, statins.
+ Độc tố từ nấm độc, hóa chất công nghiệp, thảo dược không rõ nguồn gốc.
- Gan nhiễm mỡ không do rượu 
Thường gặp ở người béo phì, tiểu đường type 2, kháng insulin. Bệnh có thể tiến triển từ gan nhiễm mỡ đơn thuần sang viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan và suy gan.
- Bệnh tự miễn
+ Viêm gan tự miễn: Hệ miễn dịch tấn công tế bào gan.
+ Xơ gan ứ mật nguyên phát (PBC) và viêm đường mật xơ hóa nguyên phát (PSC): Gây tắc nghẽn ống mật và tổn thương gan.
- Các nguyên nhân khác:
+ Suy tim nặng kéo dài gây tắc nghẽn tĩnh mạch gan.
+ Sốc nhiễm trùng làm giảm tưới máu gan.
+ Tắc nghẽn đường mật kéo dài do sỏi, khối u.

Triệu chứng của suy gan

Suy gan có thể tiến triển âm thầm trong thời gian dài với các biểu hiện không đặc hiệu ở giai đoạn đầu, sau đó chuyển sang các triệu chứng rõ ràng khi chức năng gan bị tổn thương nghiêm trọng.
- Ở giai đoạn đầu, các biểu hiện thường mơ hồ và dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe thông thường:
+ Mệt mỏi kéo dài, uể oải, giảm năng lượng.
+ Chán ăn, buồn nôn, đôi khi nôn mửa.
+ Sụt cân không rõ nguyên nhân.
+ Cảm giác đau âm ỉ hoặc nặng ở vùng hạ sườn phải.
+ Sốt nhẹ (trong một số trường hợp viêm gan cấp).
- Triệu chứng điển hình (giai đoạn tiến triển):
Khi gan không còn đảm nhận được chức năng bình thường, các dấu hiệu rõ rệt bắt đầu xuất hiện:
+ Vàng da, vàng mắt: Do gan không chuyển hóa được bilirubin, dẫn đến tích tụ trong máu. Nước tiểu có màu sẫm như nước vối.
+ Phù và cổ trướng: Phù chân, mắt cá do giảm albumin; cổ trướng là dấu hiệu của xơ gan nặng.
+ Rối loạn đông máu: Dễ bầm tím, chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết tiêu hóa (nôn ra máu, phân đen) do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản.
+ Rối loạn tiêu hóa: Tiêu chảy, phân bạc màu, ngứa ngoài da do ứ muối mật.
+ Hôn mê gan (bệnh não gan): Do gan không lọc được độc tố như amoniac. Biểu hiện từ rối loạn giấc ngủ, giảm tập trung, run tay (asterixis), lú lẫn, đến hôn mê sâu.
+ Hôi miệng (foetor hepaticus): Mùi ngọt, khó chịu do chất chuyển hóa lưu huỳnh.
+ Ngứa da dữ dội: Do muối mật tích tụ dưới da.
+ Teo cơ, sụt cân: Xuất hiện ở giai đoạn cuối của bệnh.

Điều trị suy gan

Việc điều trị suy gan cần dựa trên nguyên tắc xử lý nguyên nhân gốc rễ, kiểm soát triệu chứng và biến chứng, đồng thời hỗ trợ chức năng gan để tạo điều kiện phục hồi hoặc chuẩn bị cho các biện pháp điều trị chuyên sâu như ghép gan.
Trước hết, nếu xác định được nguyên nhân, bác sĩ sẽ tập trung điều trị nguyên nhân đó. Với viêm gan virus, thuốc kháng virus được sử dụng (như tenofovir, entecavir cho viêm gan B; thuốc kháng HCV cho viêm gan C). Trường hợp viêm gan tự miễn cần thuốc ức chế miễn dịch. Các bệnh di truyền như Wilson hay ứ sắt được điều trị bằng thuốc loại bỏ đồng hoặc sắt. Quan trọng nhất là ngừng rượu hoàn toàn nếu nguyên nhân do rượu.
Thuốc hỗ trợ gan và giải độc như Lactulose hoặc Rifaximin giúp giảm amoniac máu, phòng tránh hôn mê gan. Ngoài ra, cần dùng thuốc lợi tiểu để giảm phù và cổ trướng, kháng sinh khi có nhiễm trùng, thuốc cầm máu và vitamin K để cải thiện rối loạn đông máu. Thuốc chẹn beta như propranolol được chỉ định để phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa do giãn tĩnh mạch thực quản.
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng: cần hạn chế muối, giảm protein khi có dấu hiệu bệnh não gan, bổ sung đủ năng lượng và các vitamin tan trong dầu. Tuyệt đối tránh rượu, thực phẩm độc hại và thuốc không rõ nguồn gốc. Người bệnh cũng nên nghỉ ngơi hợp lý và không tự ý dùng thuốc.
Trong trường hợp suy gan nặng, các phương pháp hỗ trợ như thẩm phân gan (lọc huyết tương, MARS) có thể giúp loại bỏ độc tố tạm thời. Nếu gan không thể hồi phục, ghép gan là lựa chọn cuối cùng và hiệu quả nhất. Sau ghép, bệnh nhân cần dùng thuốc ức chế miễn dịch suốt đời và theo dõi sát tình trạng sức khỏe.

Phòng ngừa suy gan

Phòng ngừa suy gan là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe gan và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm. Trước tiên, việc tiêm vắc xin viêm gan B đầy đủ là biện pháp đơn giản nhưng rất quan trọng để ngăn ngừa nhiễm virus viêm gan B – một nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan và suy gan.
Hạn chế, tốt nhất là kiêng hoàn toàn rượu bia, bởi đây là yếu tố nguy cơ lớn có thể kiểm soát được. Ngoài ra, sử dụng thuốc đúng liều, đúng chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là với các thuốc có nguy cơ gây độc cho gan như paracetamol, cũng là biện pháp phòng ngừa quan trọng. Tuyệt đối không tự ý kết hợp nhiều loại thuốc hoặc dùng thuốc không rõ nguồn gốc.
Duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn lành mạnh và tập luyện đều đặn giúp phòng tránh gan nhiễm mỡ – yếu tố dẫn đến viêm gan và xơ gan. Chế độ ăn nên nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế đồ chiên, đường và thực phẩm chế biến sẵn.
Ngoài ra, cần tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại, không dùng chung kim tiêm, quan hệ tình dục an toàn và không sử dụng thực phẩm chức năng, thảo dược không rõ nguồn gốc. Cuối cùng, khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh gan và can thiệp kịp thời.
Suy gan là một bệnh lý nghiêm trọng, vì vậy việc chủ động phòng ngừa và hiểu rõ về bệnh là vô cùng quan trọng. Duy trì lối sống lành mạnh, lắng nghe cơ thể và thăm khám bác sĩ kịp thời khi có dấu hiệu bất thường chính là cách tốt nhất để bảo vệ lá gan và giữ gìn sức khỏe toàn diện. Hy vọng bài viết đã giúp bạn có thêm thông tin tham khảo để hiểu rõ hơn về suy gan là gì.

Có thể bạn quan tâm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vihadamgan - Hỗ trợ tăng cường chức năng gan

Địa chỉ mua thuốc, thực phẩm chức năng uy tín, chất lượng, cam kết chính hãng tại:

• Đặt mua hàng trực tiếp từ website của công ty https://nhathuocso1v354.com.vn. 
• Đặt hàng Online tại Zalo 0919 654 189 - 1800 585 865
• Văn phòng công ty: Số 90- Lô C2 Khu Đô Thị Mới Đại Kim, Quận Hoàng Mai- Hà Nội. SĐT 0243 558 5014
• Giờ mở cửa: 08:00 - 17:00 từ Thứ 2 đến sáng Thứ 7 hàng tuần.
• Địa chỉ Quầy thuốc Công ty: Quầy thuốc số 1- V354. Số 120 phố Đốc Ngữ. 
• Giờ mở cửa : Từ 09:00- 21:00 tất cả các ngày trong tuần.( Cả T7, CN).